Četiri godine rada Centra za pružanje pravne pomoći u borbi protiv korupcije

Učestalost prijava ukazuje da građani imaju najlošije iskustvo sa institucijama lokalne samouprave (kantonalnim i opštinskim administracijama). Prijave koje su se odnosile na organe lokalne samouprave karakteriše izražena samovolja i zloupotreba službenog položaja lokalnih funkcionera (načelnika opština i opštinskih odjeljenja), bez mogućnosti efektivne zaštite građana od strane opštinskih administracija.

Oblast obrazovanja zauzima istaknuto mjesto po broju prijava. Raspolaganje sredstvima namijenjenim obrazovnim institucijama vrši se na netransparentan način i nije u skladu sa propisima, što ostavlja ogroman prostor za manipulacije. Situacija u visokom obrazovanju poprimila je već odavno dramatične razmjere, prema prijavama koje su pristizale, jer je uočeno postojanje cjenovnika za kupovanje ispitnih ocjena i upis na fakultete.

TI BiH je u protekle četiri godine podnio 15 prijava nadležnim tužilaštvima, te se uključio u praćenje većeg broja slučajeva koji su u proceduri, a na koje su građani ukazivali zbog odugovlačenja ili nerješavanja. Ono što karakteriše slučajeve koje je pratio TI BiH, koji se nalaze u proceduri u nadležnim tužilaštvima i sudovima je sporost, što je posebno izraženo kod tzv. velike korupcije, koja se u prvom redu odnosi na zloupotrebe u javnim preduzećima. U radu javnih preduzeća građani su ukazivali na: zloupotrebe službenog položaja od strane rukovodećih lica, postavljanje direktora i članova upravnih i nadzornih odbora po političkoj podobnosti radi stvaranja protivpravne koristi, nezakonito otpuštanje radnika i nesavjesno poslovanje. Takođe, kao veliki problem ‘iznutra’ su prijavljene nepravilnosti u procesu privatizacije preostalih preduzeća u državnom vlasništvu.

Veoma opasna pojava na koju su ukazivali građani od samog početka projekta jeste nepostupanje po pravosnažnim presudama od strane državnih organa. Primjer takve prakse je nepostupanje Ministarstva finansija Vlade RS u postupku isplata materijalnih i nematerijalnih ratnih šteta u 366 slučajeva, gdje i pored odluka Ustavnog suda BiH da se izvrše isplate, Ministarsvo nije realizovalo svoje obaveze po pravosnažnim i izvršnim sudskim odlukama. Napominjemo da je Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o utvrđivanju i načinu izmirenja unutrašnjeg duga RS Ministarstvo finansija bilo u obavezi da isplati sva potraživanja do 31.12.2007.g.

Na nesređeno stanje u oblasti javnih nabavki TI BiH već duže vrijeme upozorava javnost i nadležne institucije, a zbog neusklađenosti Zakona o javnim nabavkama sa nizom zakona i ostalih propisa u drugim oblastima, BiH je već pretrpjela enormne štete, koje se daljim odlaganjem izmjene Zakona i ne uspostavljanjem odgovarajućih internih kontrola ili nadzornih organa koji bi se odnosili na postupke javnih nabavki čije je provođenje u toku, svakim danom uvećavaju. Najflagrantniji primjer nepoštovanja pozitivnih propisa javnih nabavki u posljednje vrijeme je izgradnja zgrade Vlade RS.

Sve prijave građana i pravnih lica koje su primljene, a za koje je tim pravnih eksperata TI BiH nakon izvršene analize predočenih dokumenata utvrdio da ima elemenata kršenja Zakona ili drugih propisa, upućene su nadležnim organima. TI BiH je u znak zahvalnosti za zauzimanje i pomoć građanima primio brojne zahvale i pisma podrške iz cijele BiH.

Centar je, na osnovu iskustva s dosadašnjim prijavama, izradio i distribuirao veći broj anti-korupcionih vodiča iz odgovarajućih oblasti, koji su građanima učinili dostupnijim informacije o načinu zaštite svojih prava. Projekat rada Centra su podržale Vlada Njemačke, Evropska Unija, te Švedski Helsinški Komitet za ljudska prava.